Çocuk Beslenmesinde Balık
Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, fizyolojik işlevlerini sürdürebilmesi için gerekli olan öğeleri vücuduna alıp kullanabilmesi olarak ifade edilebilir. Dengeli beslenme alışkanlığı çocukluk çağında kazanılan, ileriki yaşlarda sağlıklı ve kaliteli yaşam tarzını getiren bir yaklaşımdır (Kocatepe ve Turan 2012).
Hayvansal kaynaklı besinler çocuk ve gençlerin büyüme ve gelişimi için önemli olduğu gibi, yaşamın sonraki dönemlerinde de organizmanın düzgün çalışması için elzemdir.
Balık proteinleri vücut dokularının korunması ve gelişmesi için gerekli tüm aminoasitleri içerir. Bu esansiyel aminoasitler bitkisel proteinlerde de bulunur, fakat lisin ve methionin düşük miktarlardadır. Vitamin miktarı balık türüne göre değişkendir. Suda çözünen B ve C vitaminlerinin su ürünlerinde bulunma miktarı, karasal hayvanlarda bulunan miktarla hemen hemen aynı, yağda çözünen A, D, E ve K vitaminleri ise genellikle daha fazladır. İnsan vücut ağırlığının yaklaşık %4’ünü oluşturan mineraller, büyüme ve sağlık için gerekli olan maddelerdir. Kalsiyum, fosfor, sodyum, potasyum, magnezyum, iyot, demir, bakır, flor, kobalt ve çinko su ürünlerinin içerdiği önemli minerallerdendir. Özellikle bol miktarda içerdiği fosfor ve kalsiyum yönüyle, kemik ve diş gelişimine önemli katkı sağlar. Bütün deniz ürünlerinde bulunan ve diğer besinlerde bulunmayan iki önemli yağ asidi, eicosapentaenoic asit (EPA) ve docosahexaenoic asit (DHA), linolenik serisi omega-3 yağ asitleridir. Bu iki yağ asidinin vücutta önemli biyokimyasal ve fizyolojik değişikliklere neden olduğu bilinmektedir. (Turan ve ark., 2006; Varlık ve ark., 2011)
Okul çağındaki çocukların %30-40’ında hiperaktiflik yaygındır. Hiperaktifliğe meditasyon veya masaj gibi aktiviteler faydalı olabilir fakat balık yağları, vitamin ve mineraller çok daha etkilidir. Okul yaşlarındaki çocukların %3-5’inde davranış bozukluğu olduğu, bunun sebeplerinin biyolojik ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Önceden davranış bozukluğu bulunan 6-12 yaş grubundaki çocuklar arasında yapılan araştırmalarda, omega 3 yağ asidi seviyesi düşük olan 53 çocuğun yaklaşık %40’ında hiperaktif düzensizliğe bağlı dikkat eksikliği olduğu tespit edilmiştir. İçerisinde yağ ve yağ asidi içeren gıdalar kan yağ düzeyini ve lipoprotein içeriğini çocuklarda yetişkinlerde olduğu gibi etkiler. Çocuklarda beslenme ile kan lipid içeriği yakından ilişkilidir. Çocuk yaşlarda dengeli beslenme ile ileriki yaşlarda ortaya çıkabilecek kalp damar hastalıkları riski azaltılmış olur. Çocuklarda görülen obesite, yağ miktarının ayarlanması ile kontrol altına alınabilir (Kaya ve ark., 2004).
Astım hastalığı özellikle çocuklarda nefes darlığı şeklinde kendisini gösteren bir hastalıktır. Balık yağları, kan damarlarının yüzeyini genişletip dokulara daha fazla oksijen girişine yardımcı olduğu için astım hastalarına önemli faydaları vardır. Balık tüketiminin çocukların %20-25’inde görülen astım hastalığına etkili olduğu yapılan çalışmalarla da kanıtlamıştır (Kaya ve ark., 2004 ).
Yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı balık etinin çocukların beslenme programlarına haftada en az iki öğün dahil edilmesi, sağlıklı nesillerin oluşturulması için doğru bir beslenme şekli olacaktır.
Kaynak :
Atar, H.H., Alçiçek, Z. 2009. Su ürünleri tüketimi ve sağlık. TAF Prev Med Bull 8 (2): 173-176.
Kaya, H., Duyar, H.A., Erdem, M.E. 2004. Balık yağ asitlerinin insan sağlığı için önemi. E.Ü. Su ürünleri dergisi. 21(3/4): 365-370.
Kocatepe, D., Turan, H. 2012. Su ürünleri alerjisi. Mehmet Akif Ersoy üniversitesi fen bilimleri enstitüsü dergisi 3(2): 46-51.
Turan, H., Kaya, Y., Sönmez, G. 2006. Balık etinin besin değeri ve insan sağlığındaki yeri. E.U. Su ürünleri dergisi 23(1/3): 505-508.
Varlık, C., Erkan, N., Özden, Ö., Mol, S., Baygar, T. 2011. Su ürünleri işleme teknolojisi. İstanbul üniversitesi yayını, İstanbul, 514 s.